เผยแพร่เมื่อ : พฤหัสบดี 29 ตุลาคม 2563 โดย ธนพล มูลประการ จำนวนผู้เข้าชม 4,096 คน
เรื่องย่อการตกแต่งกระทงใหญ่
ในงานประเพณีเดือนยี่เป็งเชียงใหม่ ประจำปี ๒๕๖๓
เทศบาลนครเชียงใหม่
................................
ชื่อหน่วยงานที่ส่งกระทง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา
ตกแต่งเกี่ยวกับเรื่อง อานิสงส์ผางประทีสบูชา พระญาฆาติกาพรหม
มีความเป็นมาโดยย่อ ดังนี้.-
ต้นปฐมกัป มีพญากาเผือกทํารังอยู่บนต้นไม้เดื่อ ไข่ออกมา ๕ ฟอง วันหนึ่งขณะที่แม่กาออกหาอาหาร ลมพายุพัดไข่ทั้ง ๕ ใบ ไหลตกแม่น้ําไป เมื่อแม่กาเผือกกลับมาแล้วไม่พบลูกทั้ง ๕ จึงออกค้นหาและเสียชีวิตไป
ไข่ทั้ง ๕ ไหลเลาะน้ำไป มีแม่สัตว์ต่างๆ เก็บไข่ไปเลี้ยงคือแม่ไก่ แม่นาค แม่เต่า แม่โค และแม่ราชสีห์ ต่อมาไข่ทั้ง ๕ ก็ฟักออกมาเป็นบุรุษทั้ง ๕ และแม่สัตว์ทั้งหลายต่างก็เลี้ยงดูจนเติบใหญ่เมื่อมีอายุพอบวชได้แล้ว เพื่อเป็นการทดแทนคุณมารดาจึงออกบวชเป็นฤๅษี และแม่เลี้ยงทั้ง ๕ ก็ได้อนุโมทนา พร้อมกับฝากชื่อเอาไว้
องค์ที่ ๑ มีพระนามว่า พระกกุสันโธ เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นไก่
องค์ที่ ๒ มีพระนามว่า พระโกนาคมโน เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นนาค
องค์ที่ ๓ มีพระนามว่า พระกัสสโป เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นเต่า
องค์ที่ ๔ มีพระนามว่า พระโคตโม เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นโค
องค์ที่ ๕ มีพระนามว่า พระศรีอาริยเมตไตรโย เพราะตามนามแม่เลี้ยงเป็นราชสีห์
อยู่มาวันหนึ่งได้เหาะมาหาอาหารผลไม้ และบําเพ็ญเพียรธรรมที่ป่าดอยสิงคุตตระ ณ ใต้ต้นนิโครธ อันร่มเย็นด้วยกิ่งไม้สาขาใหญ่ ฤๅษีทั้ง ๕ ได้มาพบกัน ณ ที่นี้โดยไม่ได้นัดหมาย จึงสอบถามถึงความเป็นมาของกันและกัน จนรู้ว่าแต่ละองค์ก็มีแต่แม่เลี้ยง ฤๅษีทั้ง ๕ จึงร่วมกันตั้งสัจจะอธิษฐานขอให้ได้พบแม่บังเกิดเกล้า ด้วยอํานาจสัจจะอธิษฐานธรรมอันบริสุทธิ์ดังก้องไปถึงพรหมโลก ท้าวฆาติกามหาพรหม ซึ่งเดิมคือ แม่กาเผือก ทราบเหตุการณ์ทั้งหมดจึงจําแลงเพศเป็นรูปเดิม ขนขาวสวยงาม มาปรากฏตัวอยู่ข้างหน้าของฤๅษีทั้ง ๕ เมื่อลูกฤๅษีได้ทราบเรื่องราวทั้งหมด ก็รู้สึกสลดสังเวชใจและสํานึกบุญคุณอันใหญ่หลวงของแม่กาเผือก จึงน้อมนมัสการผู้เป็นแม่ กราบขอสัญลักษณ์อนุสรณ์ผู้บังเกิดเกล้าไว้บูชา ได้มาเป็นฝ้ายเป็นรูปตีนกาสัญลักษณ์ของแม่กาเผือกให้แก่ฤๅษีทั้ง ๕ ไว้ใช้เป็นไส้ประทีสจุดบูชาทุกวันพระ และต่อมาได้กลายเป็นประเพณีจุดประทีสตีนกาบูชาแม่กาเผือกในวันขึ้น ๑๕ ค่ํา เดือน ยี่ (เหนือ) เป็นตํานานสืบไว้ตลอดกาลนาน
ด้วยตำนานการถวายผางประทีสปทางมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนาจึงนำเสนอ รถกระทงประจำปี ๒๕๖๓ ภายใต้เพื่อบอกถึงความหมายของการบูชาผางประทีส ให้ถึงพร้อมซึ่งความสง่างามแนวคิด อานิสงส์ผางประทีสบูชาพระญาติฆากาพรหม ด้านศิลปะวัฒนธรรมผ่านศรัทธาของชาวล้านนาที่มีต่อบวรพระพุทธศาสนา สืบต่อมา
คำค้น : กระทง, ยี่เป็ง, กระทงใหญ่, มทร.ล้านนา, 2563
ออกแบบและพัฒนาโดย สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา